Trójnawowa bazylika w Świętej Lipce, otoczona czworobocznymi krużgankami z kaplicami wraz z zabudowaniami klasztornymi, to jeden z najważniejszych zabytków późnego baroku w Polsce.

Początek kultu maryjnego datuje się tutaj na XIV wiek, kiedy to (według ustnie przekazywanej tradycji) przetrzymywany w Kętrzynie więzień, wskutek interwencji samej Matki Bożej, pewnej nocy wyrzeźbił jej figurkę. Uwolniony – zawiesił figurkę na pobliskiej lipie. Nie zachowała się ona do dziś, podobnie jak pierwsza wzniesiona w tym miejscu kaplica, lecz miejsce pozostało święte. Na początku XVII w. przystąpiono do odbudowy kaplicy, zaczynając od zachowanych fundamentów. Po konsekracji w 1619 r. została ona przekazana pod opiekę jezuitom (pełniącym do dziś rolę kustoszy kaplicy), którzy w latach 1688–1693 wznieśli obecny kościół.

MAPEI: bezcementowe tynki renowacyjne
Zaplanowane na terenie sanktuarium maryjnego w Świętej Lipce prace renowacyjne obejmowały m.in. zdjęcie starych wypraw tynkarskich i nałożenie tynków renowacyjnych, a w wybranych miejscach wzmocnienie konstrukcji muru. Nim do ich realizacji przystąpiło MAPEI, podjęto nieudane próby z użyciem materiałów innych producentów, co spowodowało spękanie wypraw tynkarskich. Doradcy MAPEI zaproponowali zastosowanie systemu tynków renowacyjnych MAPE-ANTIQUE. Jest to grupa produktów bezcementowych, wykorzystujących jako spoiwo ekologiczną pucolanę – wysoce reaktywną i o jasnej barwie, tworząc dobry podkład pod wymalowania. Dzięki specyficznemu rodzajowi pucolany zaprawy MAPE-ANTIQUE mają wysoką porowatość, a zaprawa w ciągu kilku dni uzyskuje strukturę morfologiczną tożsamą z zaprawami historycznymi. Makroporowata struktura tynków MAPE-ANTIQUE zapewnia także szybkie odparowywanie wilgoci zawartej w starym murze.

Prace renowacyjne objęły elewację bazyliki oraz rozległe krużganki. Najpierw konieczne było skucie z elewacji popękanych tynków oraz przygotowanie podłoża. Dopiero wtedy nałożono warstwę podkładową. Posłużyła do tego bezcementowa zaprawa MAPE-ANTIQUE RINZAFFO na bazie wapna i ekologicznej pucolany, odporna na działanie soli. Podkład wygładzono MAPEANTIQUE FC CIVILE, a na koniec zastosowano farbę wapienną i laserunki.

Fronton bazyliki ozdabiają okazałe kolumny, które ze względu na spękania także wymagały gruntownej renowacji. W tym celu w zaprawę naprawczą PLANIGROUT HDM RESTAURO wklejono siatkę MAPEGRID G220 z alkaloodpornych włókien szklanych, stosowaną do wzmacniania konstrukcji murowych. Następnie powierzchnię przeszpachlowano drobnoziarnistą zaprawą MAPE-ANTIQUE FC CIVILE, służącą do wyrównywania powierzchni tynków renowacyjnych. Tu także jako warstwę wykończeniową zastosowano farbę wapienną i laserunki. Ostatnim etapem było odnowienie krużganków. W tej części obiektu zastosowanie znalazła bezcementowa zaprawa MAPE-ANTIQUE STRUTTURALE NHL. Jest to zaprawa o wysokich parametrach, na bazie hydraulicznego wapna i ekologicznej pucolany, zalecana szczególnie jako warstwa tynku lub warstwa wzmacniająca konstrukcje murowane z kamienia lub cegieł.

W krużgankach MAPE-ANTIQUE STRUTTURALE NHL spełniła obydwie te funkcje. Początkowo podłoże wymagało gruntownego oczyszczenia, wypełnienia ubytków oraz uzupełnienia fug. Następnie MAPE-ANTIQUE STRUTTURALE NHL o półciekłej konsystencji posłużyła jako warstwa podkładowa. Na nią została nałożona kolejna warstwa MAPEANTIQUE STRUTTURALE NHL – już jako tynk właściwy. W krużgankach zachowały się fragmenty fresków. By ratować te historyczne miejsca, do prac naprawczych użyty został MAPE-ANTIQUE F21. Ta bezcementowa kompozycja hydraulicznego spoiwa wapiennego i ekologicznej pucolany o wysokiej ciekłości służy do podklejania odspojonych tynków, również tych pokrytych freskami. Do uzupełnienia fragmentów w murze użyto spoiwa MAPE-ANTIQUE LC.

Agata Borys
Fotografie: Szymon Konecko