Miasto Brzeg było od wieków znaczącym ośrodkiem kulturalnym oraz gospodarczym na mapie Dolnego Śląska. Druga połowa XIX w. to okres dynamicznego rozwoju przemysłu: powstały wówczas różnorodne zakłady wytwórcze, jak również wiele budynków reprezentacyjnych. Obecnie większość z nich wymaga kompleksowych prac renowacyjnych.

Budynek przy ul. Ofiar Katynia 25, wzniesiony w latach 80. XIX w., był siedzibą różnych instytucji. Pierwotnie mieścił szpital miejski, przed II wojną funkcjonowała w nim szkoła garbarska, po wyzwoleniu szpital powiatowy, a od roku 1967 stał się siedzibą Liceum Medycznego. Obecnie mieści się w nim Zespół Szkół. W roku 1991 obiekt został wpisany do rejestru zabytków województwa opolskiego.

Budynek wybudowano na rzucie litery C. Posiada dwa krótkie skrzydła od strony północnej oraz płytki ryzalit w części elewacji frontowej. Elewacja otrzymała bogaty wystrój architektoniczny, wykonany w większości w technice tynkarskiej oraz sztukatorskiej. Fasada posiada siedem osi okiennych, w tym trzy w obrębie ryzalitu. Budynek ma wysoki, boniowany cokół. Elewacja została podzielona gzymsami międzykondygnacyjnymi, a od góry zwieńczona jest szerokim okapem, podpartym na konsolach. Narożniki budynku oraz ryzalitu ozdobiono boniowanymi lizenami. Okna, w większości prostokątne, posiadają ozdobne opaski, na poziomie I piętra połączone z odcinkami gzymsu. W osi ryzalitu znajduje się portal wejścia głównego, złożony z zamkniętego półkoliście otworu drzwiowego, ujętego po bokach rodzajem kolumn przyściennych. W osi portalu na I piętrze widoczne się dwa okna we wspólnym obramieniu, złożonym z trzech pilastrów podpierających architraw. Na drugim piętrze ryzalitu umieszczono okna zamknięte półkoliście z archiwoltami i kluczem, flankowane pilastrami. W partii poddasza widoczne są okrągłe okulusy. Powyżej, nad gzymsem, pełna attyka z kolistym herbem miasta Brzeg.

Stan techniczny elewacji budynku był zły. W wielu miejscach widoczne były ubytki tynków. Tynki, które pozostały na elewacji, były spękane, wydawały głuchy odgłos przy ostukiwaniu, groziły odpadnięciem od powierzchni ścian. Sztukaterie z gipsu były w złym stanie technicznym. Na skutek uszkodzenia obróbek blacharskich w rejonie gzymsów międzykondygnacyjnych oraz wzdłuż rur spustowych ściany były zawilgocone, zasolone oraz porażone biologicznie przez glony. Pozostałości powłok malarskich były wypłowiałe oraz wypłukane.

Prace remontowe poprzedziło wykonanie dokumentacji projektowej przez Pracownię Projektową Logarion z Czepielowic. Generalnym wykonawcą prac budowlanych była firma Renowacje Obiektów Zabytkowych Adam Pasierski z Osiny, która podczas prowadzenia prac sztukatorskich współpracowała z firmą Konsarbud s.c. z Brzegu.

Zakres prac obejmował remont elewacji, pokrycia dachowego oraz wykonanie zabezpieczeń przeciwwilgociowych przyziemia. Skuto niemal 90% starych tynków. Prace rozpoczęto od wzmocnienia murów, puste fugi pomiędzy cegłami zostały wypełnione Wapienno-cementową zaprawą K 01. Następnie, po starannym oczyszczeniu powierzchni murów ceglanych, wykonano warstwę sczepną z Zaprawy MZ 4. Zadaniem zaprawy MZ 4 było zwiększenie przyczepności pomiędzy nowymi tynkami a starym podłożem. Następnie ściany otynkowano Tynkiem wapienno-cementowym MK 3h. Tynk MK 3h posiada uziarnienie 0-1,2 mm, zawiera dodatki hydrofobizujące, nakładany był w dwóch warstwach i zacierany na ostro. W wybranych polach w tynku MK 3 wykonano boniowanie metodą żłobienia w świeżej warstwie zaprawy tynkarskiej.

W miejscach, w których na skutek wnikania wód opadowych powierzchnie ścian były długotrwale zawilgocone, doszło do zasolenia murów oraz rozwinęły się glony. Powierzchnie murów porażone biologicznie zostały nasączone Preparatem APE-SL, zawierającym algicydy. Następnie ściany otynkowano tynkiem renowacyjnym w systemie quicksan. Prace rozpoczęto od wykonania niepełnokryjącej Obrzutki renowacyjnej SAN-V, następnie ułożono Tynk renowacyjny podkładowy SAN-A, a po związaniu warstwy podkładu wykonano nawierzchniowy Tynk renowacyjny SAN-1, który zatarto na ostro. System tynków renowacyjnych quicksan posiada certyfikat WTA.

Kolejnym etapem prac było odtworzenie licznych detali architektonicznych. Prace te prowadzono, w zależności od potrzeb, technikami tynkarskimi bądź sztukatorskimi. Gzymsy międzykondygnacyjne odtworzono w technice tynków ciągnionych, używano do tego szybkowiążącej zaprawy sztukatorskiej Stukoplan. Starannie oczyszczono podłoże, wykonano niezbędne przemurowania, a następnie osadzono w ścianach kołki rozporowe i przymocowano do nich siatkę tynkarską. Powyżej oraz poniżej gzymsu zamocowano do ścian prowadnice. Następnie narzucono pierwszą warstwę zaprawy Stukoplan SGS grob o uziarnieniu 0-2,0 mm. Po związaniu warstwy podkładowej narzucano kolejną warstwę zaprawy i nadawano jej właściwy kształt, przesuwając przygotowany wcześniej szablon po prowadnicach. Po kilkakrotnym powtórzeniu tych czynności i nadaniu gzymsom odpowiednich kształtów przystąpiono do obróbki końcowej. Gzymsy zostały przeszpachlowane za pomocą drobnoziarnistej zaprawy Stukoplan STW fein o uziarnieniu 0-0,4 mm.

Opaski okienne wykonano również z szybkowiążącej zaprawy sztukatorskiej Stukoplan. Wykonywano je jednak na stołach, a następnie, po związaniu zaprawy sztukatorskiej, docinano na wymagane długości i montowano wokół otworów okiennych. Niektóre z detali o skomplikowanych kształtach odtworzono poprzez odlewanie w formach silikonowych. Używano do tego celu gipsu sztukatorskiego. Po zakończeniu prac tynkarskich oraz sztukatorskich cała powierzchnia elewacji została przeszpachlowana przy użyciu Zaprawy szpachlowej SHF o u ziarnieniu 0 -0,6 mm. Zafilcowanie nałożonej szpachli pozwoliło na ujednolicenie faktury na całej powierzchni elewacji. Szpachla SHF zawiera włókno rozproszone, i tym samym zwiększa odporność wierzchniej warstwy na ewentualne włosowate spękania podłoża.

Po związaniu szpachli przystąpiono do wykonania powłok malarskich. Powierzchnie ścian zostały zagruntowane dyfuzyjnym Preparatem gruntującym MTG na bazie szkła wodnego potasowego. Następnie ściany pomalowano zgodnie z kolorystyką zatwierdzoną przez służby konserwatorskie. Do dwukrotnego malowania ścian i detali architektonicznych użyto dyfuzyjnej Farby silikatowej LK 300, która dała efekt pochłaniania światła. Dodatkowo nowa powłoka malarska jest odporna na zanieczyszczenia przemysłowe, jak również uszkodzenia mechaniczne, trwale łączy się z mineralnym podłożem, jest też, co podkreślają wykonawcy, łatwa w aplikacji.

Opracował: Maciej Nocoń
Product Manager, quick-mix sp. z o.o.
Fotografie przed renowacją: Konsarbud s.c.
Fotografie po renowacji: autor