O dachu mówi się, że stanowi piątą elewację. Mówi się też, że dach kształtuje krajobraz. Nie podlega dyskusji, że jest bardzo istotnym elementem bryły budynku i może mu zarówno dodać uroku, jak i czasem zepsuć efekt. Ale dach może spełnić także kilka innych funkcji, zwłaszcza dach wykorzystujący możliwości, jakie dają współczesne technologie.

W poprzednim numerze „Renowacji i Zabytków”, pisząc o trwałości dachówek, przybliżyłem nieco akcesoria służące wentylacji pokrycia dachowego. Wspomniałem o tak zwanych taśmach kalenicowych i elementach wentylacyjnych okapów, których parametry powinny spełniać wymogi normy wentylacyjnej. Nowoczesne technologie, wieloletnie doświadczenie, zaplecze techniczno-badawcze i oczywiście pomysł, umożliwiły na przykład stworzenie przez markę Braas wyjątkowej taśmy uszczelniająco wentylacyjnej Figaroll Plus, która ma unikatowy na rynku labiryntowy system wentylacji. Nowoczesna technologia, ukryta pod gąsiorami, schowana, jest niemal niewidoczna. To samo dotyczy innych akcesoriów, takich jak kratka wentylacyjna czy siatka wentylacyjna okapu. Elementy niezmiernie istotne, bo mające spełnić pewną ważną rolę w wentylacji dachówki, ale schowane, i to tak, że czasem trzeba zajrzeć pod dachówkę, aby stwierdzić, czy w ogóle tam są.

Pod dachówką może być schowana jeszcze jedna technologia. W ostatnich miesiącach kilkakrotnie spotkałem się z pomysłem na jej wdrożenie na obiektach podlegających konserwatorowi zabytków. Temat jej zastosowania wypływał się, gdy instytucja czy inwestor poważnie myśleli o wykorzystaniu nieużytkowego do tej pory poddasza. Pojawiała się potrzeba ocieplenia dachu, a jedną z możliwości jest zastosowanie nowoczesnego ocieplenia nakrokwiowego.

Zintegrowany system dachowy Braas ma w swojej ofercie taką technologię. To płyty wykonane z pianki PIR, oklejane obustronnie warstwą aluminium i wyposażone od razu w warstwę wstępnego krycia. Płyty te nazywają się Divodamm TOP, mają wymiary około 1,2 x 2,4 m i produkowane są w różnych grubościach, sięgających aż 200 mm. Co daje takie rozwiązanie? Po pierwsze, jest to ocieplenie układane na krokwiach, dzięki czemu można mówić o jednolitej warstwie ocieplenia, pozbawionej niedokładności wykonawczych, spotykanych w ociepleniach miękkich, układanych między krokwiami. Niedokładności wykonawcze w międzykrokwiowych ociepleniach miękkich skutkują czasem mostkami termicznymi. Po drugie, przy ociepleniu nakrokwiowym Divodamm istnieje możliwość wyeksponowania na poddaszu nierzadko pięknej konstrukcji dachu. Po trzecie w końcu, zyskuje się przestrzeń do zagospodarowania, ponieważ całe ocieplenie znajduje się ponad dachem, i nie ma potrzeby docieplania dachu – co jest powszechne w technologiach tradycyjnych – jeszcze pod krokwiami. Ułożenie ocieplenia na krokwiach ma pewien skutek uboczny, mianowicie powiększa się grubość dachu. Płyty wykonane z pianki PIR mają bardzo dobre parametry cieplne i potrzebna jest znacznie mniejsza grubość PIR-u niż tradycyjnej wełny, aby uzyskać taki sam efekt. Zatem powiększenie grubości niekoniecznie musi być bardzo znaczące (choć oczywiście występuje), a przy kilku drobnych zabiegach natury projektowo-wykonawczej ten drobny mankament można optycznie zminimalizować lub ukryć. System ociepleń nakrokwiowych Divodamm Braas obejmuje różne niezbędne elementy do montażu płyt, włączając w to specjalne wkręty konstrukcyjne. Prawidłowe zastosowanie płyt Divodamm jest już sprawą projektanta, a potem wykonawcy.

Kolejnym elementem zintegrowanego systemu dachowego Braas jest system solarny i fotowoltaiczny. Prawdę powiedziawszy, nie wyobrażam sobie usytuowania kolektorów solarnych czy paneli fotowoltaicznych na dachu budynku koszar poaustriackich na Wawelu (gdzie leży dachówka Braas), na Zamku Królewskim w Warszawie, na zamku w Malborku, czy na jakimkolwiek innym monumentalnym zabytku – niezależnie od tego, jakie na tym dachu byłoby pokrycie. Jednak na nieco skromniejszych obiektach dworkowych takie rozwiązania jednak się widuje. Braas daje na tej płaszczyźnie wiele możliwości. Po pierwsze, należy rozróżnić dwa systemy. System kolektorów solarnych służy do pośredniego podgrzewania wody użytkowej lub wspomagania instalacji centralnego ogrzewania. System paneli fotowoltaicznych służy z kolei do wytwarzania energii elektrycznej. Wszystko odbywa się dzięki promieniowaniu słonecznemu. W przypadku solarów Braas daje możliwość zamontowania kolektorów na dwa sposoby. Możemy to zrobić nad połacią dachową, nad dachówką, na specjalnych wspornikach, lub wpleść kolektor w połać, wtedy leży on w płaszczyźnie dachówek, a uszczelniony jest stosownym kołnierzem. Z kolei w przypadku fotowoltaiki pojawiają się w Braasie trzy możliwości. Podobnie jak w solarach, także panele fotowoltaiczne można montować nad połacią, na wspornikach, i w połaci, z wykorzystaniem kołnierza uszczelniającego. Jest jeszcze trzecia możliwość, mianowicie Braas ma w ofercie panele dostosowane do wybranych modeli dachówek. Wplata się je w połać tak, że struktura pokrycia pozostaje niezmieniona. Dobór kolektorów i paneli pozostawić należy oczywiście specjalistom, podobnie jak ich montaż. W tym ostatnim przypadku pamiętać trzeba, że jedyną osobą, która może dobrze zamontować system solarny lub fotowoltaiczny na dachu, jest dekarz, a nie hudraulik czy elektryk. To dekarz w swoich kompetencjach ma montaż tych elementów, a kończy swoje zadanie, wyprowadzając ich instalacje podłączeniowe pod dach. 

Chciałbym jeszcze przybliżyć dwie grupy produktowe, należące z kolei do bardzo szerokiej oferty akcesoriów zintegrowanego systemu dachowego Braas. Mianowicie chcę omówić system komunikacji, czyli stopnie i ławy kominiarskie, oraz system przeciwśnieżny, czyli tak zwane drabinki przeciwśnieżne.

Także tutaj pojawia się kilka możliwości. Najpierw zajmijmy się komunikacją dachową. Po pierwsze, należy wyróżnić dwa systemy komunikacji. Pierwszy to system aluminiowy, dostosowany do konkretnych modeli i kolorów dachówek ceramicznych i betonowych, a drugi to system stalowy uniwersalny, nadający się do obu rodzajów pokryć. Na system aluminiowy składają się specjalne dachówki funkcyjne ze wspornikami (do ceramiki dachówki są odlane z aluminium, a do betonu są betonowe z aluminiowym wspornikiem), aluminiowe łuki, umożliwiające regulację kąta, oraz aluminiowe ławy kominiarskie o długościach 41 lub 88 cm. W systemie tym jest także stopień kominiarski zintegrowany od razu z łukiem, a całość oczywiście jest odlana z aluminium. Wszystkie elementy aluminiowe są lakierowane proszkowo. Ten system jest całkowicie spójny z modelami i kolorami dachówek. Dachówki funkcyjne mocuje się do łat wkrętami, a wszystkie pozostałe elementy (łuki, ławy i stopień) są przykręcane śrubami. Daje to wyjątkową stabilność i bezpieczeństwo. Aluminiowy system komunikacji dachowej Braas posiada rekomendację Korporacji Kominarzy Polskich.

Z kolei stalowy system komunikacji jest systemem uniwersalnym, pasującym do pokryć ceramicznych i betonowych. W jego skład wchodzą specjalne stalowe wsporniki, łuki, stopień i różnej długości ławy kominiarskie. Wszystkie elementy są lakierowane proszkowo. Montaż stalowego systemu komunikacji polega na wycięciu zamków w dachówkach (ceramicznych i betonowych), wsunięciu wsporników pod dachówki i zamocowaniu ich do dodatkowej łaty.

Jeśli chodzi o zabezpieczenia przeciwśnieżne, to może pojawić się wręcz konieczność ich montażu na pokryciu ze względów bezpieczeństwa – myślę tutaj o ciągach komunikacyjnych przy budynkach. W tym przypadku Braas również oferuje dwa rozwiązania. Pierwszym jest system aluminiowy. Składają się na niego specjalne aluminiowe dachówki funkcyjne (do ceramiki i do betonu), aluminiowe wsporniki do płotków i oczywiście płotki przeciwśnieżne. Jedynie płotek w tym systemie jest elementem stalowym. Wszystkie składowe lakierowane są proszkowo. Tutaj, podobnie jak w aluminiowym systemie komunikacji, montaż polega na przykręceniu dachówek funkcyjnych wkrętami do łat. System jest spójny z modelami i kolorami dachówek. Ciekawostką jest w tym rozwiązaniu możliwość zastosowania, zamiast płotka, okrągłej belki, przydającej dachowi pewnego rodzaju charakteru i smaku. Służy do tego odpowiedni, zakrzywiony wspornik (oczywiście aluminiowy), który montuje się na dachówce funkcyjnej.

Stalowy system przeciwśnieżny stanowią w zasadzie dwa stalowe elementy lakierowane proszkowo. Wspornik płotka przeciwśnieżnego i sam płotek. Podobnie jak stalowy system komunikacji, tak i stalowy system przeciwśnieżny jest rozwiązaniem uniwersalnym, nadającym się do ceramiki i do betonu. Wspornik do płotka montuje się podobnie jak wspornik stalowy do komunikacji. Wycina się zamki dachówek, podsuwa się wspornik płotka i mocuje go do dodatkowej łaty.

Przedstawiłem w niniejszym artykule pewne dodatkowe możliwości, jakie dają nowoczesne technologie, wchodzące w skład zintegrowanego systemu dachowego Braas. Nie wyjaśniłem jednak, co to jest ten „zintegrowany system dachowy Braas”. Oczywiście, należy się Państwu pełne wyjaśnienie. Otóż składa się na niego kilka części. Są to: dachówki ceramiczne, dachówki betonowe, akcesoria dachowe (tu w skład wchodzą między innymi omówione systemy komunikacji i przeciwśnieżny), ocieplenia nakrokwiowe, system solarny i fotowoltaiczny oraz serwis. A ten serwis to profesjonalny zespół ludzi. To między innymi koordynatorzy techniczno-handlowi, pracujący w terenie, i pozostający do Państwa dyspozycji. To także dział techniczny, w którym mam przyjemność pracować z Markiem Podeszwą. Dział techniczny wytwarza dla Państwa między innymi materiały techniczne oraz prowadzi szkolenia dla architektów i projektantów. Prowadzimy program certyfikacji dekarzy, który wymaga od rzemieślników odbycia odpowiednich szkoleń i poddania się weryfikacji na wykonanym dachu. To także moja skromna osoba, mająca przyjemność przybliżać Państwu na łamach „Renowacji i Zabytków” ciekawą tematykę dachów, które… wpływają na urodę krajobrazu.

Przemysław Spych
Rysunki i fotografie – materiały źródłowe Braas